شیر برقی( Solenoid valve ) ابزاری که از طریق نیروی برق با باز و بسته شدن خود اجازه عبور هوا و مایعات را می دهد. شیر برقی یک شیر صنعتی محسوب می شود که در کنترل یا مدیریت جریان سیالات اعم از مایع و گاز به کار گرفته می شود. شیر برقیها دارای انواع متفاوتی با سایزها و کاربردهای مختلفی هستند؛ این تجهیزات صنعتی با استفاده از نیروی برق و خاصیت الکترو مغناطیسی کار می کنند و بیشترین کاربرد آنها در صنایع هیدرولیک است؛ لازم به ذکر است که شیر برقیها عملکردی مشابه کنتاکتور دارند به گونه ای که با هدایت برق به بوبین عمل قطع و وصل را انجام می دهند.
جنس شیر برقیها عموما فلزی است و عملکرد و طرز کار آنها به نوع آنها بستگی دارد. از موارد مصرف این تجهیزات میتوان به اتوماسیون صنعتی، زمینهای کشاورزی و کارخانجات مختلف اشاره کرد. زیرا با شیر برقی میتوان به کنترل سیالاتی نظیر مواد نفتی، آب، انواع سوخت و سیالات شیمیایی در صنایع گوناگون پرداخت. شیر برقیها نیز نظیر هر وسیله الکتریکی دچار خرابی شده و نیاز به تعمیر پیدا میکنند؛ در این مقاله به بررسی انواع خرابی و تعمیرات شیر برقی میپردازیم.
مراحل تعمیر شیر برقی
به منظور عیبیابی صحیح مشکلات موجود در شیر برقی و رفع آنها لازم است؛ بدانید که در بسیاری از مواقع مشکل شیر برقیها به عیبی وابسته است که در خارج از آن به وجود آمده است. بر این اساس بسیاری از عیوب از خارج از شیرها منشأ میگیرند. در صورتیکه بعضی از انواع مشکلات دیگر به دنبال استفادههای نادرست یا نصب نادرست بروز میکنند. اولین مرحله عیبیابی در شیر برقی به منظور تعمیر؛ بایستی با بررسی ولتاژ و فشار ورودی آغاز شود. خرابی در این تجهیزات صنعتی؛ ممکن است به دلیل کارکرد ناصحیح یک رله کنترل ناکارآمد یا تنظیم کننده فشار نوسان رخ داده باشد؛ اگر ولتاژ و فشار مشکلی نداشت لازم است در مرحله بعدی خود شیر را چک کرد. از دلایل مهم اختلال در عملکرد شیر برقی میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
۱- ولتاژ پایین یا قطع ولتاژ
۲- شیر برقی سوخته
۳- فشار بیشتر از درجهبندی قابل تحمل
۴- وجود آلودگی و مواد خارجی در شیر برقیها
۵- هسته اتصال یا لوله هسته آسیب دیده
برای بررسی عملکرد صحیح شیر برقیها به منظور تعمیرات مناسب موارد ذیل را بررسی نمایید:
۱- در شیر برقیهای سالم؛ هسته شیر در داخل لوله هسته حرکت میکند و در صورت برقدار شدن سیمپیچ با دو شاخه تماس میگیرد.
۲- در هنگام انرژی دهی بایستی صدای یک کلیک فلزی تند شنیده شود؛ عدم وجود کلیلک نشان دهنده بروز یک مشکل الکتریکی است.
۳- در صورتیکه سیمپیچ شیر ولتاژ مناسب را دریافت میکند؛ عدم وجود کلیک میتواند به این مفهوم باشد که فشار خط؛ بالاتر از درجهبندی شیر است.
۴- در صورتیکه مشکل از فشار نباشد؛ ممکن است ماده خارجی مانع از حرکت هسته در لوله هسته شده است.
۵- شرایط بدون جریان میتواند ناشی از افت فشار شیر برقی، پارگی دیافراگم یا آسیب رینگ پیستون و روزنه خلبان متصل یا محدود شده باشد.
۶- صدای بیش از حد شیر برقیها میتواند ناشی از شل شدن قطعات شیر، فنر آسیب دیده، فشار بیش از حد سیستم، هسته فرسوده پلاگین، ولتاژ پایین، مواد خارجی روی هسته یا صفحه پلاگین و رله معیوب یا سیگنال کنترل الکتریکی باشد.
۷- خرابی پیستون به دلیلعدم روانکاری، فرسودگی فنجانهای پیستونی، نشتی و یا ناهماهنگی بین میلههای پیستون و بار متصل است.
عیبیابی و روشهای رفع عیب شیر برقی
در این قسمت از مقاله؛ انواع عیب و روشهای رفع آن در شیر برقیها را برای سهولت بیشتر بررسی در جداول زیر قرار دادهایم:
اگر شیر برقی باز نشود
علت خرابی
|
راه حل رفع مشکل
|
---|---|
عدم وجود برق در سیمپیچ
|
اطمینان از اینکه دریچه به طور معمول باز است (وقتی برق بسته میشود) یا به طور معمول بسته است (هنگامی که برق باز میشود). • اندازه گیری ولتاژ در سراسر سیمپیچ با یک ولت متر • به بالا کشیدن کویل و احساس اینکه سیمپیچ در برابر جابجایی (میدان مغناطیسی) مقاومت ایجاد میکند دقت نمایید. • توجه داشته باشید که برداشتن سیمپیچ برقی ممکن است باعث سوختن آن شود. • مخاطبین رله، سیمها و فیوزها را بررسی کنید.
|
ولتاژ و فرکانس نادرست
|
اطمینان از اینکه منبع تغذیه با مشخصات شیر مطابقت دارد. • اندازهگیری ولتاژ دو طرف سیمپیچ
|
سوختن کویل
|
مراجعه به سیم پیچ سوخته
|
زیاد بودن فشار دیفرانسیل
|
بررسی اختلاف فشار در شیر و آنرا با مشخصات شیر مقایسه کنید. • در صورت امکان؛ میتوانید اختلاف فشار را با کاهش فشار ورودی کم کنید.
|
پایین بودن فشار دیفرانسیل
|
مشخصات شیر را بررسی کنید؛ شیرهای برقی کنترل شده غیرمستقیم برای عملکرد صحیح خود نیاز به فشار تفاضلی کمی دارند. • شیر برقی را با یک جایگزین مناسب مانند شیر برقی (نیمه) مستقیم تعویض کنید.
|
دریچه آسیبدیده و تغییر شکل داده
|
تعویض شیر برقی
|
تجمع آلودگی و کثیفی روی غشا
|
غشا را تمیز کنید. • در صورت لزوم؛ قطعات شکسته یا آسیبدیده را تعویض کنید.
|
صندلی یا سوپاپ آلوده
|
شیر را تمیز کنید. • در صورت لزوم؛ قطعات شکسته یا آسیبدیده را تعویض کنید.
|
خوردگی و زنگزدگی
|
اجزای آسیبدیده را تعویض کنید.
|
از بین رفتن قطعات پس از جداسازی
|
قطعات گمشده را نصب کنید.
|
اگر شیر برقی نیمه باز شود
علت خرابی
|
راه حل رفع مشکل
|
---|---|
فشار خیلی کوچک
|
مشخصات شیر را برای حداقل فشار دیفرانسیل بررسی کنید. • شیرهای برقی با کنترل غیرمستقیم برای عملکرد مناسب نیاز به فشار تفاضلی کمی دارند. • شیر را با نوعی که با ۰ بار کار میکند؛ مانند شیر برقی (نیمه) مستقیم یا شیر توپی الکتریکی جایگزین نمایید.
|
آسیب و خمشدگی لوله آرمیچر
|
تعویض شیر
|
کثیفی روی غشا
|
غشا را تمیز کنید. • تعویض قطعات شکسته
|
کثیفی در صندلی شیر / شیر / اتصالات لوله
|
شیر را تمیز کنید. • تعویض قطعات شکسته
|
خوردگی
|
تعویض قطعات معیوب
|
بخشی پس از مونتاژ وجود ندارد
|
جایگزین قطعات گم شده
|
شیر برقی نیمه باز نمیشود
علت خرابی
|
راه حل رفع مشکل
|
---|---|
کویل با انرژی الکتریکی باقی میماند
|
سیمپیچ را با دقت حرکت دهید و احساس کنید که آیا مقاومتی وجود دارد یا خیر. • هرگز سیمپیچ را هنگامی که به برق است خارج نکنید؛ احتمال سوختن وجود دارد. • نمودار سیمکشی و مخاطبین را بررسی کنید.
|
روزنه یا لوله خلبان آلوده یا بسته
|
منافذ را تمیز کنید. • تعویض قطعات شکسته و آسیبدیده
|
لغو دستی پس از استفاده قابل بازنشانی نیست
|
موقعیت واحد بازکننده را بررسی کنید و در صورت لزوم موقعیت آنرا تنظیم کنید.
|
درگاه ورودی فشار ضربانی فشار دیفرانسیل در موقعیت باز بسیار زیاد است. فشار در درگاه خروجی گاهی اوقات بیشتر از فشار در درگاه ورودی است.
|
مشخصات شیر را بررسی کنید. • فشار و سرعت جریان محیط را بررسی کنید. • شیر را با یک نوع مناسب تعویض کنید. • بقیه مراحل نصب را بررسی کنید.
|
لوله آرمیچر آسیب دیده / خم شده
|
شیر را تعویض کنید.
|
ممبران اشتباه نصب شده است، مثلاً وارونه
|
غشا را در موقعیت صحیح نصب کنید.
|
نشیمن یا غشای شیر شکسته
|
فشار و جریان را بررسی کنید. • تعویض قطعات شکسته
|
شیر در جهت اشتباه نصب شده است.
|
جهت جریان را بررسی کنید و ببینید آیا فلش در همان جهت است.
|
قطعاتی که بعد از مونتاژ وجود ندارد
|
نصب قطعات گمشده
|
شیر برقی صدای زمزمه ایجاد میکند.
علت خرابی
|
راه حل رفع مشکل
|
---|---|
صدای وزوز
|
کویلهای AC ممکن است باعث ایجاد صدای زمزمه شوند. اگر اجزای اطراف بتوانند در یک فرکانس طنینانداز شوند، صدای وزوز میتواند بلند شود. • با ثابت کردن قطعات به طور ایمن، میتوان صدای زمزمه را کاهش داد. • نویز وزوز ناشی از جریان متناوب را نیز میتوان با نصب یکسو کننده مانند ماژول ذخیره انرژی حل کرد.
|
چکش آبی
|
به نصب نگاه کنید.
|
فشار دیفرانسیل خیلی زیاد و/یا ضربان در خط ورودی
|
مشخصات شیر و فشار دیفرانسیل را بررسی کنید. • فشار و جریان را بررسی کنید. • با شیر مناسب تعویض کنید. • بقیه مراحل نصب را بررسی کنید.
|
کویل سوخته است
علت خرابی
|
راه حل رفع مشکل
|
---|---|
ولتاژ و فرکانس نادرست
|
مشخصات سیمپیچ را بررسی کنید. • در صورت لزوم یک نوع کویل مناسب را جایگزین کنید. • نمودار سیمکشی را بررسی کنید. • تغییرات ولتاژ را بررسی کنید.
|
اتصال کوتاه سیمپیچ (احتمالاً سیال)
|
بقیه مراحل نصب را برای اتصال کوتاه احتمالی بررسی کنید. • اتصالات سیمپیچ را بررسی کنید. • وقتی خطا پیدا شد سیمپیچ را تعویض کنید. • به نصب کویل دقت کرده و مطمئن شوید که رطوبت در اتصال جریان وجود ندارد یا چکه نمیکند.
|
پیستون با فریسیتون بالا حرکت میکند (با خاک، آسیب یا خم شدن)
|
قطعات شکسته را تعویض کنید و کثیفی را پاک کنید.
|
دمای محیط خیلی زیاد است.
|
در صورت امکان، شیر را به محیط خنکتری منتقل کنید. • مشخصات شیر را بررسی کنید. • تهویه اطراف سیمپیچ و شیر را افزایش دهید.
|
دستورالعملهای انتخاب شیر برقی مناسب
۱- حداکثر زمان روشن بودن
۲- سایز اندازه دهانه شیر برقی و تطابق آن با لوله نصب
۳- فشار قابل تحمل بر اساس واحد بار
۴- ولتاژ ورودی در جریان مستقیم DC و متناوب AC
۵- نوع یا جنس مواد عبوری از شیر برقی مانند هوا، مایعات و مایعات انفجاری
۶- حساسیت شیر برقی به کثیف شدن