عملکرد اتصالات پنوماتیک

کار اصلی اتصالات پنوماتیک، متصل کردن قطعات مختلف و به وجود آوردن ارتباط بین سیستم پنوماتیک می باشد. اقسام مختلف سیستم پنوماتیک مثل کمپرسور هوا، موتور، سیلندر هوا، مدار و… به وسیله این محصولات به هم متصل می شوند. متریال به کار رفته در این قطعات معمولا آلومینیوم، پلاستیک و یا پلیمر می باشد که تقریبا همه موارد ذکر شده دارای مقاومت بالا هستند. همچنین این اتصالات قابلیت نصب بر روی جک های پنوماتیک، رگولاتور پنوماتیک، شیر برقی و بسیاری دیگر از قطعات را دارند.

اتصالات پنوماتیک همواره مورد توجه و استقبال مخاطبین در حوزه صنعت بوده اند و جزو مهم ترین قطعات مکانیکی هستند که در اغلب صنایع مرتبط با سیستم های فشار هوا مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین این محصولات برای مرتبط نمودن شیلنگ های پنوماتیک به یکدیگر و به دستگاه های مختلف دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

عملکرد اتصالات پنوماتیک

انواع اتصالات پنوماتیک

انواع فیتینگ و اتصالات پنوماتیک به شرح زیر می باشد:

اتصالات فیتینگی

این اتصالات معمولا به صورت فشاری تولید و در سیستم های فشار پایین به کار گرفته می شود. این نوع از محصولات دارای مزیت هایی مانند تنوع در اشکال، سرعت بیشتر و سهولت در نحوه اتصال می باشند. به طور کلی اتصالات فیتینگ از متریال مختلفی ساخته می شوند اما نوع برنجی آن ها با روکش کروم و فیتینگ پلاستیکی پر طرفدارتر می باشد.

فیتینگ ها یا به صورت ثابت روی یک تجهیز بسته می شوند و یا به شکل بین راهی نصب می گردند. فیتینگ های بین راهی دارای انواعی مختلفی هستند که عبارتند از: رابط، زانویی، تبدیل، سه راهی، چهار راهی، فلوکنترل و کورکن.

اتصالات مهره ای

این نوع اتصالات جزو اتصالات سیلندر پنوماتیک نیز است و معمولا در سیستم هایی که دارای فشار بالایی هستند، مورد استفاده قرار می گیرد. اتصالات مهره ای بر اساس جنس به دو دسته اتصالات مهره ای پلاستیکی و اتصالات مهره ای برنجی تقسیم بندی می شوند؛ که نوع پلاستیکی اغلب در حوزه هایی که که نیاز به اتصال قوی تری می باشد مورد استفاده قرار می گیرند.

نوع برنجی این اتصالات مانند مدل قبلی هستند با این تفاوت که برای آب بندی بیشتر دارای یک واسطه کونیک شکل می باشند. همچنین می توان گفت نوع پلاستیکی اتصالات مهره ای هزینه پایین تری دارند و نوع اتصال آن ها به این شکل است که قسمت رزوه به تجهیز بسته می شود و شیلنگ درون مهره قرار می گیرد.

اتصالات کوپلینگی

این نوع از اتصالات در صنعت کاربرد فراوانی دارند و دارای مزیت هایی مانند قابلیت اتصال آسان و سریع هستند. اتصالات کوپلینگی از دو قسمت تشکیل شده اند که عبارتند از: ثابت ( نری) و یک سر متحرک ( مادگی). برای اتصال قطعه باید ضامن قسمت مادگی را به پایین فشار دهید و پس از محکم نمودن قسمت ثابت، ضامن را رها کنید.

عملکرد اتصالات پنوماتیک

انواع فیتینگ و اتصالات پنوماتیک از نظر ظاهری

اتصالات پنوماتیک بر اساس ظاهر و ویژگی هایی مثل تعداد ورودی ها و خروجی ها، شرایط محیطی، سرعت عملکرد سیستم، دقت انجام کار، مسیرهای انتقال نیز به انواع مختلفی تقسیم می شوند که عبارتند از:

اتصالات مستقیم

اتصالات به صورت مستقیم در انواع مختلفی ساخته می‌شوند. این نوع اتصالات به معنای داشتن مسیر ورود و خروج سیال به صورت متقابل یکدیگر است. اتصالات این نوع در یک طرف دارای رزوه‌ای ثابت هستند و در طرف دیگر دارای مهره یا فیتینگی می‌باشند. قسمتی از بدنه اتصالات به عنوان قسمت آچارخور برای محکم کردن آن به تجهیزات قرار دارد. نوع دیگر از این اتصالات دارای بدنه‌ای ساده بوده و بدون قسمت آچارخور است؛ اما درون اتصالات قسمت آچارخور داخلی وجود دارد که با استفاده از آچار آلن قابل باز و بسته کردن است. یکی از انواع دیگر این اتصالات، نوع بین راهی است که یا دو طرف فیتینگی یا دو طرف مهره‌ای هستند. این اتصالات ساده ممکن است هر دو طرف یک سایز داشته و به عنوان رابط ساده شناخته شوند یا دو طرف اختلاف سایز داشته و به عنوان رابط تبدیلی تلقی شوند. به طور کلی در این نوع از اتصالات مسیر ورود و خروج هوای فشرده هم قرار دارد. نوع ساده این اتصالات که هر دو طرف آن سایز یکسانی دارد به عنوان رابط ساده، و نوع دیگر که سایز دو طرف آن یکسان نیست به عنوان رابط تبدیلی مورد استفاده قرار می گیرد.

اتصالات زانویی

در این محصول ورودی و خروجی هوای فشرده به شکل L می باشد و دارای زاویه 90درجه است. گاهی این زاویه به 45 درجه نیز میرسد.

اتصالات تابلویی

در مواردی که مدارات به تابلو فرمان متصل یا از آن عبور می‌کنند، از اتصالاتی با نام “رزوه دار” استفاده می‌شود. این اتصالات دارای رزوه در سرتاسر بیرونی بدنه خود هستند و دو مهره برای اتصال در دو طرف صفحه یا تابلو دارند. این نوع اتصالات معمولاً در دو نوع مستقیم و زانویی به کار گرفته می‌شوند و در اتصالات مدارهای برقی و کنترلی بیشتر استفاده می‌شوند.

اتصالات چند راهی

این مدل از اتصالات پنوماتیک در مواردی مورد استفاده قرار می گیرند که نیاز باشد بیش از دو مسیر به یکدیگر متصل شوند. می توان گفت پرکاربرد ترین اتصالات در این حوزه، سه راهی ها هستند که به شکل Tو V تولید می شوند.

اتصالات کنترلی

این نوع از اتصالات در دو مدل ثابت و بین راهی مورد استفاده قرار می گیرند. اتصالات کنترلی وظیفه قطع و وصل جریان هوای فشرده یا کنترل شدت جریان را بر عهده دارند. از مهم ترین و پرکاربرد ترین قطعات این بخش می توان به نوع ثابت فلو کنترل اشاره کرد که به صورت مستقیم بر روی پورت های ورودی و خروجی جک ها قرار می گیرند که با داشتن یک سر رزوه و یک پیچ کنترلی ولومی می توان شدت جریان را کم و زیاد کرد و به همین دلیل با نام فلو کنترل سرجکی نیز شناخته می شوند.

اتصالات پنوماتیکی سرشیلنگی

این نوع اتصالات  اکثراً در کارگاه‌های تعمیرات خودرو و دیگر تعمیرگاه‌ها و همچنین در خودروهای سنگین استفاده می‌شوند. با توجه به فرسایش بیشتر شیلنگ در این اتصالات، از شیلنگ‌های با ضخامت بیشتر استفاده می‌شود. به همین دلیل، قطر بیرونی شیلنگ از استاندارد خارج می‌شود و قطر داخلی به عنوان معیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، از اتصالات پنوماتیکی سرشیلنگی استفاده می‌شود. این اتصالات دارای یک سمت با رزوه یا کوپلینگ هستند و در سمت دیگر دارای یک ناف بلند است که ابعاد متفاوتی نسبت به قطر داخلی شیلنگ دارد. شیلنگ روی این ناف قرار می‌گیرد و با بسته شدن، اتصال محکم، ایمن و بدون نشتی برای کار فراهم می‌کند.

اتصالات مخصوص آب

به طور معمول، اتصالات پنوماتیکی برنجی مهره‌ای و سرشیلنگی‌ها می‌توانند برای آب هم استفاده شوند، اما اکثر افراد اتصالات فیتینگی خاص برای آب را نیز در مجموعه خود دارند که ارائه‌ی بهتری برای اتصال به آب دارند. این اتصالات به طور عمومی کاملاً از جنس پلاستیک هستند و از یک قطعه به شکل نعلی برای قفل کردن در پشت فیتینگ استفاده می‌کنند.

لیست اتصالات پنوماتیک

کدام یک از انواع اتصالات پنوماتیک بهتر است؟ پاسخ به این سوال چالش بر انگیز کمی سخت است. درواقع نمی توان میان اتصالات پنوماتیک بهترین را انتخاب کرد زیرا هر کدام از این اتصالات دارای ویژگی های منحصر بفردی هستند و برای استفاده در موقعیت و سیستمی خاص ساخته شده است. بهترین نوع از اتصالات پنوماتیک  تنها با توجه به نیاز شما مشخص می شود.

اتصالات پنوماتیکی یا فیتینگ ها بسیار مختلف هستند و باید از هر کدام در مکان و سیستم مخصوص به خود استفاده کرد تا شاهد افت فشار در سیستم های پنوماتیک نباشیم. به بیان بهتر باید برای هرکدام از سیستم های پنوماتیک از اتصالات مخصوص به همان سیستم استفاده شود. یعنی اگر در سیستم به اتصال مستقیم نیاز است، باید حتما از همین نوع اتصال استفاده شود تا ایمنی سیستم بر قرار باشد. جایگزین کردن اتصالات مختلف به جای هم می تواند خطرات جبران نا پذیر جانی و مالی را به همراه داشته باشد. نصب اتصالات پنوماتیک دانش و مهارت بالایی را لازم دارد. اگر در این زمینه تخصص ندارید، هیچ گاه اقدام به نصب این تجهیزات نکنید.

انواع سایز اتصالات پنوماتیک

معمولا در دستگاه های پنوماتیک به دلیل رابطه ای که میان تجهیزات و عناصر دستگاه وجود دارد، سایز اتصالات به صورت گروه بندی شده به کار گرفته می شود. به کار بردن اتصالات متناسب با دستگاه، موجب بهبود عمکلرد و افزایش سرعت دستگاه می شود.

فیتینگ پنوماتیک بر اساس نوع آن به چندگروه فیتینگ مستقیم، زانویی، شلنگ خور، رزوه خور، یکسر شلنگ خور، یکسر رزوه خور، دوراهی،سه راهی و مهره ای تقسیم بندی می شوند. دسته بندی دیگری که در رابطه با سایز های مختلف اتصالات پنوماتیک می توان ارائه داد به شرح زیر می باشد:

گروه اول قطعاتی هستند که برای اتصال اجزای مختلف سیستم به کارگرفته می شوند مانند اتصالات دوسرشیلنگ، یک سر شیلنگ و یکسر دنده.

گروه دوم قطعاتی هستند که علاوه بر متصل نمودن اجزای مختلف، برای اهداف دیگری نیز به کار گرفته می شوند مانند فلوکنترل ها که برای تنظیم هوای درون سیستم استفاده می شوند و فیتینگ های چک والو که به شکل یک شیر یک طرفه به کار گرفته می شوند.

گروه سوم قطعات پنوماتیک در محیط هایی استفاده می شوند که دارای رطوبت یامواد اسیدی باشند. این نوع از اتصالات معمولا از جنس پلاستیک و یا استیل هستند. کوپ لینگ ها یکی از انواع اتصالات می باشند. این نوع از اتصالات نیز دارای شکل و اندازه های متفاوتی می باشند و همچنین قیمت متفاوتی نیز دارند.

سایز های متفاوت اتصالات پنوماتیک معمولا بر روی جک های پنوماتیک، رگلاتور ها، شیرآلات، واحد مراقبت (فیلتر ها) و سایر تجهیزات نصب می گردد. این اتصالات همچنین در جنس های مختلفی مانند پلاستیک ، فلزی ، برنجی و استیل و… تولید می شوند.